Bomen hebben een grote invloed op ons leefklimaat. Ze zijn niet alleen mooi om te zien, maar bieden ook talloze voordelen aan hun omgeving. Hoe groter een boom, hoe meer ‘diensten’ hij tegelijkertijd levert als hij op de juiste groeilocatie staat. Daardoor kan één grote boom soms meer bijdragen dan twintig kleine bomen samen. De nieuwe Landelijke Bomennorm van het Norminstituut Bomen geeft een helder en meetbaar doel voor een groenere en gezondere leefomgeving. Met het planten van volwassen, grote bomen is het gemakkelijker voldoen aan deze norm. We leggen in dit artikel uit wat de waarde is van grote bomen en waar je op moet letten bij het kiezen van een boom van meer dan 8 meter.
Meer boomkroonvolume voor een gezondere stad
Een grote boom levert meer diensten voor de leefomgeving dan een kleine boom, dat is bekend. Maar hoeveel boomkroonvolume is er minimaal nodig? De nieuwe Landelijke Bomennorm van het Norminstituut Bomen geeft de volgende richtlijn: 2,2 m³ boomkroonvolume (BKV) per m² landoppervlak. Deze norm geeft een helder en meetbaar doel voor het creëren van een groenere en gezondere leefomgeving. De nieuwe landelijke bomennorm van 2024 is nog relatief recent, maar enkele vooruitstrevende gemeenten en organisaties zijn al begonnen met het toepassen of integreren van deze norm in hun beleid en projecten. Vooral als het gaat om herinrichtingsprojecten en bij de planning van nieuwe woonwijken, of als integratie in klimaatadaptatiestrategieën. Provincies werken ook samen met lokale gemeenten om de landelijke bomennorm in te zetten voor landschapsprojecten en infrastructuurplanning. Hierbij wordt gekeken naar de bijdrage van bomen aan biodiversiteit en klimaatdoelen.
Richtlijnen binnen de bomennorm
Aan de landelijke bomennorm is de 3-30-300 regel van Cecil Konijnendijk te koppelen. Deze regel stelt dat elke inwoner vanuit zijn woning minstens 3 bomen moet kunnen zien, dat de boomkroonbedekking in een buurt minstens 30% moet zijn, en dat er op maximaal 300 meter een groene ruimte moet zijn. Een hoog boomkroonvolume draagt direct bij aan het behalen van die 30% kroonbedekking, wat de leefbaarheid en gezondheid van stedelijke gebieden verhoogt. Hier binnen is tevens de 10-20-30 regel van Santamour aan te houden. Deze richt zich op biodiversiteit binnen stedelijke bomenpopulaties om plagen en ziektes te beperken. Bomen met een hoog kroonvolume zijn vaak ecologisch waardevol, maar om het risico van ziektes te verminderen, moet hun diversiteit bewaakt worden volgens deze regel. Zo beschermt de regel van Santamour tegen monoculturen en stimuleert die van Konijnendijk het planten van grote bomen in een evenwichtige, gezonde stedelijke omgeving.
De waarde van een grote boom
Onder een grote boom verstaan we bij Boomkwekerij Ebben bomen met een stamomtrek van 60 t/m 140 cm. Deze bomen zijn ongeveer 8 meter en hoger.
Het volume van bomen hangt samen met de hoeveelheid diensten die ze aan hun omgeving verlenen. Bomen met een grotere stamdiameter hebben een grotere houtige biomassa, waardoor ze meer koolstofdioxide kunnen opslaan dan kleinere bomen. Op dezelfde manier neemt het vermogen van bomen om neerslag en luchtverontreinigende stoffen te onderscheppen toe naarmate de kroon en het totale bladoppervlak groter zijn.
Het boomkroonvolume in steden is belangrijk om verschillende redenen, met name op het gebied van biodiversiteit, klimaatadaptatie en gezondheid van de bomen en op ecologisch, economisch en maatschappelijk vlak.
Grote bomen binnen CSRD rapportages
Ook bedrijven hebben baat bij het planten van grote bomen. Ondernemingen die bijdragen aan een groter boomkroonvolume kunnen dit opnemen in hun CSRD-rapportages. De CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) vraagt bedrijven om uitgebreid te rapporteren over hun duurzaamheidsinitiatieven, waaronder hun impact op biodiversiteit en klimaat. Door het boomkroonvolume te vergroten, kunnen bedrijven bijdragen aan de klimaatdoelen, biodiversiteit versterken en hun eigen CO₂-voetafdruk verminderen.
Dit kan bijvoorbeeld door te investeren in het aanplanten van bomen op hun eigen terreinen of in stedelijke gebieden rondom hun kantoren en fabrieken, wat direct bijdraagt aan het vergroten van het boomkroonvolume.
Daarnaast kunnen ondernemingen samenwerkingen aangaan met gemeentes en andere publieke instanties om bij te dragen aan lokale vergroening en boomplantinitiatieven. Dit kan via sponsoring van lokale herbebossingsprojecten, stadsvergroening of het bijdragen aan bestaande initiatieven voor vergroening van straten, parken en pleinen of aan duurzaamheids- en CO₂-reductieplannen.
Hoe kies je een geschikte grote boom?
Ten eerste dient de groeiruimte boven- en ondergronds in acht genomen te worden, zoals beschikbare wortelruimte en obstakels zoals gebouwen of kabels. Daarnaast zijn de bodemsoort en klimaatomstandigheden van de locatie van belang. Let ook op de zon- en schaduwbehoeften van de boom. Verder dient het onderhoud en de uiteindelijke grootte van de boom in overweging genomen te worden, inclusief de impact op de omliggende infrastructuur en de biodiversiteit.
Rekening houden met de specifieke eigenschappen en beperkingen van een boomsoort is erg belangrijk. Als er een verkeerde keuze wordt gemaakt bij het selecteren van een boom, worden alle voordelen die deze had kunnen bieden teniet gedaan. Een boom wordt dan als het ware geforceerd om te functioneren in een situatie waar hij niet mee om kan gaan. Soms blijkt de keuze voor een niet-inheemse boom het beste. Het kan goed zijn om de bomenpopulatie te diversifiëren om zo een soort veerkracht te krijgen tegen klimaatverandering, ziekten, plagen enzovoort.
Online bomenencyclopedie voor de juiste keuze
Het toepassen van de nieuwe bomennorm draagt dus bij aan de waarborging van de kwaliteit en kwantiteit van bomen in stedelijke gebieden, met aandacht voor biodiversiteit, klimaatadaptatie en gezondheid van de bomen. Grote bomen van acht meter en hoger bevatten gemiddeld meer blad en een grotere kroon, wat ze een voorsprong geeft als het gaat om het vergroten van boomkroonvolume in steden. De Tree Ebb is een handige online bomenencyclopedie en tool om de ideale grote boom te zoeken voor de juiste standplaats.
