Groene daken, daken met vaste planten of bomen op het dak van een gebouw, nemen de laatste jaren in populariteit toe. Met dank aan de vele voordelen voor mens en natuur. Groene daken kunnen aanzienlijk bijdragen aan verkoeling van de omgeving en dus ook in de steden. Een groen dak helpt het totale hitte-eilandeffect verminderen door warmte te absorberen en vast te houden. Bovendien heeft een groen dak een bufferend vermogen. Het dak houdt regenwater vast en vermindert daarmee de directe waterafvoer. Last but not least biedt een groen dak, met name op plekken waar de ruimte voor groen schaars is, een leefomgeving voor tal van insecten. In dit artikel belichten we de meerwaarde van groene daken, de toepassingen en de mogelijkheden voor het aanleggen.
Groene dakvormen
Bij het vergoenen van bestaande daken onderscheiden we twee dakvormen:
1. Het extensieve groene dak
Op dit dak passen we een combinatie van verschillende soorten droogteresistente planten toe die het goed doen op een beperkte laag substraat. Het dak heeft geen irrigatie en weinig onderhoud nodig. De begroeiing houdt zichzelf grotendeels in stand. Gebruikte soorten zijn vetplanten (sedum), grassen en lage kruiden.
Vetplanten, zoals sedumsoorten, zijn uitheemse planten en hebben weinig anders te bieden aan onze lokale fauna dan nectar. De bloeitijd is kort en de toegevoegde waarde als schuil- of nestelgelegenheid is te verwaarlozen. Wel kan Sedum redelijk overleven tijdens lange droge periodes zonder irrigatie. Daarmee is het een prima oplossing voor een extensief dak. Het oogt ook aantrekkelijker dan grind of kaal dakleer.
2. Het intensieve groene dak
Dit dak is voorzien van een ruimere laag substraat met bufferend watervermogen. De keuze aan beplanting is min of meer gelijk aan die van een tuin: bomen, heesters, vaste planten en bloembollen. Irrigatie is noodzakelijk, evenals onderhoud. Gewicht en dakopbouw hebben extra aandacht nodig op een intensief groen dak. Voor aanleg moet dan ook een analyse van de constructie van het gebouw gemaakt worden. Er worden gecultiveerde soorten toegepast en we spreken daarom over een dak met beplanting.
Door het gebruik van dikkere substraatlagen of vegetatiekratten is op een intensief groen dak een gevarieerde beplanting van droogtebestendige vaste planten en siergrassen mogelijk. Een intensief beplant dak heeft alle eigenschappen van een tuin. Het dak met volledige beplanting, inclusief bomen, biedt niet alleen verkoeling, maar heeft ook meerwaarde voor de biodiversiteit. Bovendien levert het een aantrekkelijk beeld op.
De kracht van slim combineren
Dubbel duurzaam is een groen dak in combinatie met zonnepanelen. De laatste jaren heeft het leggen van zonnepanelen op het dak een enorme vlucht genomen. Een goede locatie, aangezien op het dak over het algemeen veel zonlicht valt. Zonnepanelen kennen echter ook een zgn. negatieve temperatuurcoëfficiënt. Dat houdt in dat hoe hoger de temperatuur, hoe lager de opbrengst. Bij lagere temperaturen is de hoeveelheid energie die opgewekt wordt juist groter. Dit kun je slim gebruiken door zonnepanelen te combineren met het verkoelende groen van een groen dak. Op ongeveer 7% van de gebouwen met groene daken, zijn ook zonnepanelen geplaatst. Het combineren van zonnepanelen en groen hoeft niet perse naast elkaar plaats te vinden. Meestal worden hellende delen van het dak voorzien van zonnepanelen en de platte delen voorzien van vegetatie. Vaak bestaat die vegetatie uit vetplanten (Sedum) en we noemen deze ook wel bitumen-plus.
Vastgoed wordt leefgoed met een daktuin
Is een dak goed toegankelijk voor de gebruikers van het gebouw, dan creëer je met een daktuin een extra ruimte. Een groene ruimte en een prettige omgeving om te verblijven. Dit werkt direct verhogend in de vastgoedwaarde van het pand omdat het vastgoed leefgoed wordt.
Bomen en heesters op het dak
Spectaculair wordt een daktuin wanneer er ook bomen geplant zijn. Hiervoor is zowel voor het ontwerp als de aanleg en het onderhoud specialistische kennis nodig. Zeker als het gaat om een bestaand gebouw. Zaken om rekening mee te houden zijn: constructie, verankering en irrigatie. Bovendien zijn niet alle bomen zomaar toepasbaar. Enkel soorten met een goede warmteresistentie en soorten die tegen wind kunnen, zijn te gebruiken. Gezien de forse wind op grotere hoogten komen voornamelijk meerstammige bomen voor een daktuin in aanmerking. Vanwege het lager gelegen zwaartepunt kan een meerstammige boom de wind beter trotseren en legt hij minder druk op de dakconstructie. Doordat de irrigatie in de winter wordt afgekoppeld om bevriezing te voorkomen, moet een boom op een dak ook tegen drogere periodes in de winter bestand zijn. Sortimentskennis is van belang voor een verantwoorde keuze. Op elke hoogte en bij elke windrichting heersen weer andere omstandigheden. Daarom bestaat er niet een standaard ‘daktuinboom’. Kan een dak de belasting van een boom niet aan, maar is toch een boom gewenst, dan is het veelal mogelijk een boom in een boomveer toe te passen. Dit is een kubusvormige constructie waar de boom met kluit en al in hangt, waardoor beweging mogelijk is. Dit zorgt ervoor dat windstoten worden opgevangen, waardoor een boom kan worden toepast met een minimaal wortelvolume. De gehele boomveer-constructie is ontworpen om een boom toe te passen op plekken waar het onder normale omstandigheden niet mogelijk is.
Afsluitend kunnen we stellen dat het het vergroenen van een dak een eenvoudige maar effectieve manier is om onze steden leefbaarder te maken. Het creëert extra groene leefruimte, verzacht de gevolgen van klimaatverandering, verbetert de luchtkwaliteit en draagt bij aan het verminderen van het energieverbruik te verminderen. Daarnaast bieden groene daken talrijke sociale, economische en ecologische voordelen.
Voorbeelden van daktuinen met bomen: Daktuin Inspyrium Ebben, Depot Boijmans Van Beuningen, Daktuin Erasmus Universiteit, Rotterdam , Daktuin CIRCL Amsterdam , Daktuin Erasmus MC, Rotterdam
