Een groene oase in stedelijk gebied
Waar ze decennialang het liefst gemeden werden, krijgen begraafplaatsen steeds meer een functie binnen de openbare ruimte. Als gedenkparken bieden ze rust en ontspanning in de drukke stedelijke ruimte. Maar hoe richt je deze unieke parken in? Waarmee moet je in het ontwerp en beplanting rekening houden? Welke boomsoorten kies je wel, of juist niet?
De groene longen van de stad
In het stedelijk gebied vormen de eeuwenoude begraafplaatsen vaak de groene ‘longen’ van de stad. Bekijk luchtfoto’s van grote steden en je herkent de gedenkparken vaak direct aan de grote hoeveelheid groen. Zeker in vergelijking met de stedelijke omgeving. De bomen en beplanting op begraafplaatsen vervullen hiermee een belangrijke ecologische rol binnen het stedelijk klimaat.
Symboliek
Naast ecologie hebben de prachtige – veelal monumentale – bomen ook een cultuurhistorische waarde. Zolang als de mensheid bestaat, hebben we al een bijzondere relatie met bomen en zijn ze voor ons verbonden met zowel leven als dood.
In het algemeen staat de boom symbool voor de levensboom. Maar er zijn ook verschillende boomsoorten met ieder hun eigen symboliek. Zo staat een eik bijvoorbeeld voor kracht, sterkte en onsterfelijkheid en een jeneverbes voor bescherming tegen het kwaad.
Ontwerp
Bomen spelen een grote rol bij het maken van een ontwerp voor een nieuwe begraafplaats, maar ook bij de uitbreiding of renovatie van een bestaande begraafplaats. Zij bepalen de uiteindelijke sfeer en beleving van de plek. Maar een begraafplaats is niet alléén een park, de hoofdfunctie is begraven.
“De aanleg en het beheer van begraafplaatsen vereisen uiteraard een heel eigen visie op ontwerp en beplanting” vertelt Marko Mouwen, groeningenieur en sortimentsdeskundige bij Boomkwekerij Ebben. “Op begraafplaatsen moet je namelijk extra rekening houden met zaken als ruimtebeslag, grondproblematiek, aanplant en technische beheermaatregelen.”
“Het succes van het ontwerp in grote mate afhankelijk van de ontwikkeling van de bomen op lange termijn. Begraafplaatsen worden namelijk niet met voortbestaan bedreigd, daardoor kunnen de bomen hun gehele levensduur op dezelfde plek blijven staan. Teken daarom de boomkronen in het ontwerp altijd in de volwassen diameter, zo voorkom je overlast in de toekomst. Deze factoren bepalen uiteindelijk ook de sortimentskeuze.”
Sortiment
Qua sortiment bieden begraafplaatsen een uitgelezen kans voor het planten van bijzondere bomen die op andere plekken niet of moeilijk toepasbaar zijn. Denk aan traditionele treurbomen, klimbomen op kinderhofjes, vruchtdragende bomen of grote, karakteristieke meerstammigen.
Om overzicht te brengen in deze eindeloze mogelijkheden heeft Boomkwekerij Ebben samen met Wille Landschaps- en Begraafplaatsarchitectuur het boek Bomen op Begraafplaatsen samengesteld. In het boek brengen landschapsarchitecte Ada Wille en groeningenieur Marko Mouwen een schat aan informatie samen rondom symboliek, historie, ontwerp, beheer en sortiment van begraafplaatsbomen. Klik hiernaast voor een inkijkexemplaar van dit unieke naslagwerk.
